Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO docenił wyjątkową wartość Puszczy Białowieskiej w ówczesnych granicach BPN już w 1979 roku. Na sesji UNESCO w Egipcie (22-26 października) na Listę Światowego Dziedzictwa trafił Białowieski Park Narodowy. Była to trzecia sesja w historii UNESCO, w trakcie której poszerzano utworzoną ledwie rok wcześniej listę. Formalnie Puszcza Białowieska stała się piątym w historii przyrodniczym obiektem wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa. Wyprzedziły ją m.in. wyspy Galapagos i Yellowstone.

Na przestrzeni lat granice obiektu były dwukrotnie poszerzane. W 1992 r., po upadku ZSRR, do Obiektów Światowego Dziedzictwa (OŚD) włączona została część Parku Narodowego Białowieska Puszcza (PNBP) na Białorusi. Transgraniczny obiekt przyrodniczy przez kilka lat pozostawał jedynym z listy UNESCO w tym kraju. W 2014 r. dokonano ostatecznej zmiany jego granic. Obszar po stronie polskiej znacznie powiększono (do 56,6 tys. ha) na obszar również poza terenem parku narodowego, a po białoruskiej (82,3 tys. ha) granice skorygowano. Obecnie transgraniczny OŚD Puszcza Białowieska zajmuje 142 tys. ha, a jego strefa buforowa – 166,7 ha.

Zarządcy obiektu uzgodnili, że ta zmiana wymaga innego charakteru wpisu. Zaakcentowano w nim znaczenie nienaruszonego charakteru starych kompleksów leśnych. Obszar spełnia warunek integralności i odpowiada IX i X kryterium wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa (poprzedni dokonano na podstawie VII kryterium). Kryterium IX świadczy o tym, że Puszcza Białowieska stanowi wyjątkowy przykład reprezentatywny dla trwających procesów ekologicznych i biologicznych istotnych w ewolucji i rozwoju ekosystemów oraz zespołów zwierzęcych i roślinnych lądowych, a kryterium X obejmuje siedliska naturalne najbardziej reprezentatywne i najważniejsze dla ochrony in situ różnorodności biologicznej, włączając te, w których występują zagrożone gatunki o wyjątkowej uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki lub ochrony przyrody. Składający się z terenów o różnym statusie prawnym, obiekt UNESCO obejmuje strefy ochronne o różnych rygorach. Dzięki nim możliwa jest ochrona tzw. wyjątkowej wartości uniwersalnej. W Polsce strefa ochrony ścisłej obejmuje obszary ochrony ścisłej BPN. Strefa ochrony częściowej I to pozostała, nowsza część BPN oraz rezerwaty przyrody, którymi zarządzają Lasy Państwowe. Strefa ochrony częściowej II obejmuje najmniej przekształcone lasy, starodrzewy oraz drzewostany złożone z gatunków pionierskich. Strefa ochrony aktywnej to pozostałe obszary, gdzie dominuje nastawienie na czynną ochronę cennych gatunków i zbiorowisk.

Równoprawnymi zarządcami Obiektu są Białowieski Park Narodowy, Park Narodowy „Puszcza Białowieska” na Białorusi oraz Lasy Państwowe. UNESCO to wspólna platforma, która łączy te podmioty. Dzięki niej możliwa jest realizacja wspólnych przedsięwzięć, jak choćby niedawny Tydzień z Puszczą Białowieską.

Tydzień z Puszczą Białowieską już za nami.

To pierwsze wydarzenie o takiej skali w regionie – na przestrzeni tygodnia (15–21 września) odbyło się przeszło 50 różnych imprez! Nieco wcześniej, 11 września, Białowieski Park Narodowy i Lasy Państwowe zorganizowały także wspólnie konferencję z okazji 90. rocznicy restytucji żubrów. W przygotowaniu są materiały dla turystów, powstające we współpracy trzech zarządców OŚD i samorządów.

Konferencja inaugurująca to zapowiedź akcentowania 40-lecia wpisu pierwszego fragmentu Puszczy Białowieskiej na Listę Światowego Dziedzictwa przez cały rok. Polski Komitet ds. UNESCO zgodził się z tej okazji patronować imprezom stale odbywającym się na terenie Puszczy Białowieskiej, które organizują Lasy Państwowe i BPN. Dzięki temu organizatorzy chcą promować znak i wiedzę nt. obecności puszczy na prestiżowej liście.

Dodajmy, że inauguracja jubileuszu odbywa się w przededniu Dnia Narodów Zjednoczonych. To święto jest obchodzone corocznie 24 października, w rocznicę wejścia w życie Karty Narodów Zjednoczonych (podpisanej w 1947 roku).

Lista Światowego Dziedzictwa powstała na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego ONZ (1972). O wpisaniu danego obiektu na listę decyduje spełnienie przynajmniej jednego z dziesięciu kryteriów kulturowych lub przyrodniczych. Decyzje o wpisach podejmuje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, wybierając obiekty zgłaszane przez poszczególne kraje. Obecnie na liście znajduje się 1121 obiektów, w tym 869 obiektów dziedzictwa kulturowego, 213 przyrodniczego i 39 mieszanych, spełniających jednocześnie kryteria kulturowe i przyrodnicze. W Polsce wpisano na listę 16 obiektów. Puszcza Białowieska pozostaje nadal jedynym obiektem przyrodniczym wśród nich.